بیماری پیسی، برص، لک وپیس (ویتیلیگو): علت و درمان

پیسی یا برص، که گاهی به عنوان ویتیلیگو، لک یا پیس نیز شناخته می‌شود، یک بیماری است که در آن رنگدانه‌های پوست در بخش‌های خاصی از سطح پوست به طور کامل از بین می‌روند. این نواحی، که معمولاً در اطراف دهان و چشم‌ها قرار دارند، به طور کامل سفید می‌شوند. بنابراین، برای بیماران، به خصوص افرادی که پوست تیره‌ای دارند، پیسی ممکن است از نظر ظاهری مشکل‌ساز باشد. علاوه بر این، قسمتی از پوست که رنگدانه‌های آن از بین رفته‌اند، حساسیت بیشتری نسبت به نور آفتاب دارد و از این رو بیشتر در معرض خطر سوختگی و سرطان پوست قرار می‌گیرد. ظاهر نازک و غیرجذاب پوست در بیماران مبتلا به ویتیلیگو، به ویژه اگر صورت و دست‌ها درگیر باشند، می‌تواند برای آنان نگران‌کننده باشد. درمان برص چالش‌برانگیز است، اما در حال حاضر تحقیقات در حوزه روش‌های جدید درمان این بیماری به صورت تمام وقت در حال انجام است.

ویتیلیگو چیست؟

بیماری برص، به طور معمول در هر دو طرف بدن ایجاد می‌شود و باعث می‌شود پوست رنگ خود را از دست بدهد و لکه‌های روشن رنگ در سطح آن شکل بگیرد. میزان وسعت این لکه‌ها در افراد مختلف متفاوت است؛ بعضی فقط چند لکه کوچک دارند، در حالی که برخی دیگر مقدار زیادی از رنگ پوست خود را از دست می‌دهند. عموماً پیسی بافت پوست را درگیر می‌کند، اما ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن که رنگدانه وجود دارد رخ دهد. به عنوان مثال، قسمت‌هایی از موهای سر ممکن است سفید شوند. برخی از افراد نیز رنگ قسمتی از داخل دهانشان را از دست می‌دهند و حتی ممکن است یکی از چشم‌های بیمار سفید شود.

ویتیلیگو بیماری مسری نیست و برای جان بیمار خطری ندارد، اما می‌تواند تغییراتی در زندگی بیمار ایجاد کند. برخی از بیماران ممکن است به دلیل این بیماری، خودباوری و اعتماد به نفس خود را کاهش دهند. آنها ممکن است ارتباطات نزدیک با دوستان خود را ترجیح ندهند و به همین دلیل دچار افسردگی شوند. بیشتر افرادی که به بیماری برص مبتلا می‌شوند، این بیماری را طول عمر خود تجربه خواهند کرد، بنابراین آشنایی با راهکارها و تطبیق با این بیماری برای آنها بسیار مهم است. یکی از راهکارهای موثر، بهبود اطلاعات در مورد بیماری پیسی است. همچنین، برقراری ارتباط نزدیک با افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، یک راهکار مفید دیگر است.

چه عاملی باعث بیماری پیسی می‌شود؟

پیسی هنگامی به وجود می‌آید که سلول‌هایی به نام ملانوسیت‌ها از بین می‌روند. ملانوسیت‌ها سلول‌هایی هستند که به پوست و موی ما رنگ می‌دهند. دانشمندان هنوز به طور کامل نمی‌دانند که چرا این سلول‌ها می‌میرند. یک نوع خاص از بیماری ویتیلیگو به نام ویتیلیگو غیر قطعه‌ای می‌تواند یک بیماری خود ایمنی باشد. بیماری خود ایمنی هنگامی ایجاد می‌شود که بدن قسمت سالمی از خود را به اشتباه به عنوان جسم خارجی یا بیگانه به حساب می‌آورد و به آن حمله می‌کند. اگر بدن سلول‌های ملانوسیت را به اشتباه به عنوان سلولی بیگانه در نظر بگیرد، به این سلول‌ها حمله کرده و آنها را از بین می‌برد.

نشانه‌ها و علائم

بیماری لک و پیس باعث از بین رفتن رنگ پوست می‌شود. پزشک شما ممکن است این بیماری را اصطلاحاً با عنوان «از بین رفتن رنگدانه» یا «بی‌رنگدانه‌ای» بگوید. این رنگدانه‌ها ممکن است در هر جایی از بدن ما از بین بروند، از جمله در:

• پوست
• مو (موی سر، ابرو، مژه، ریش)
• داخل دهان
• ناحیه تناسلی

اغلب افرادی که به بیماری برص دچار می‌شوند، رنگدانه‌های پوست خود را از دست می‌‌دهند. قسمتی از پوست که توسط برص درگیر می‌شود به رنگ روشن یا کاملاً سفید در می‌آید. در بسیاری از بیماران نشانه‌ها و علائم دیگری به جزء تغییر رنگ پوست مشاهده نمی‌شود و کاملاً سالم هستند. اما تعداد کمی از بیماران در قسمتی از پوستشان که توسط ویتیلیگو درگیر شده است، احساس خارش یا درد دارند. در طول مدتی که فرد با بیماری لک و پیس زندگی می‌کند، ممکن است علائم دیگری از قبیل کاهش سطح خودباوری و بروز افسردگی نیز در او به وجود بیاید که معمولاً مقابله با آن خیلی سخت است. چنین علائمی می‌تواند صرف نظر از مقدار تغییر رنگ در پوست یا نوع بیماری ویتیلیگو، برای هر فرد بیمار اتفاق بیفتد.

چه افرادی به بیماری برص مبتلا می‌شوند؟

میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مبتلا به بیماری برص هستند و تقریباً نیمی از این افراد در سنین قبل از 21 سالگی به این بیماری مبتلا شده‌اند. اغلب این بیماران در تمام مدت باقیمانده از عمر خود این بیماری را خواهند داشت و برطرف شدن علائم آن به طور کامل، بسیار بعید است. ویتیلیگو تقریباً به طور مساوی در افرادی از همه نژادها و با تمام رنگ‌های پوست اتفاق می‌افتد. در حدود نیمی از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند مرد و نیم دیگر زن هستند. خطر ابتلاء به پیسی در افراد زیر بیشتر است:

• افرادی که یکی از خویشاوندان نزدیک آنها به بیماری پیسی مبتلا باشند.
• افراد مبتلا به یک بیماری خود ایمنی مخصوصاً بیماری هاشیموتو (یک بیماری تیروئید) یا ریزش موی سکه‌ای (آلوپسی آره آتا)

تشخیص

پزشک متخصص پوست در صورتی که مشکوک به بروز بیماری ویتیلیگو در شما باشد، اقدامات زیر را انجام خواهد داد:

• مروری بر سوابق پزشکی شما و پرسیدن سؤالاتی از قبیل اینکه آیا کسی در خانواده و بستگان نزدیک شما به این بیماری مبتلا هست یا خیر.
• انجام یک معاینه بالینی و بررسی دقیق وضعیت قسمتی از پوست که درگیر بیماری شده است.

همچنین ممکن است شما نیاز به انجام یک آزمایش خون جهت بررسی سلامت غده تیروئید داشته باشید. افرادی که به بیماری برص دچار می‌شوند اغلب یک بیماری خود ایمنی تیروئید نیز دارند. با انجام آزمایش خون مشخص می‌شود که آیا غده تیروئید شما سالم است یا خیر و در صورتی که بیماری تیروئید داشته باشید، با انجام درمان مناسب می‌توان آن را به طور موفقی کنترل کرد.

درمان پیسی

در صورتی که شما به بیماری لک و پیس مبتلا هستید، باید در مورد روش‌های موجود برای درمان آن با پزشک خود مشورت کنید. به طور کلی گزینه‌های بسیار زیادی برای درمان این بیماری وجود دارد که هدف اغلب آنها بازگرداندن رنگ از دست رفته پوست است. نوعی از درمان که بهترین کارکرد را برای شما داشته باشد به ترجیح شخصی شما، وضعیت سلامت عمومی، سن و محل ظهور علائم بیماری در بدن شما بستگی دارد. بعضی از افراد هم تصمیم می‌گیرند که اصلاً این بیماری را درمان نکنند.

کورتیکواستروئید موضعی

کرم‌های دارای خاصیت ضعیف، متوسط یا قوی از دهه‌ها پیش اغلب به عنوان اولین درمان بیماری برص برای بیماران تجویز می‌شده‌اند. استفاده از این کرم‌ها خیلی آسان است و به بازیابی خفیف رنگدانه‌های از دست رفته به ویژه در مواردی که در مراحل اولیه بروز بیماری استفاده شود، کمک می‌کنند. برآورد شده است که نرخ موفقیت این روش در درمان ویتیلیگو در حدود 50 تا 75% باشد. این کرم‌ها احتمالاً به عنوان تعدیل کننده سیستم ایمنی بدن (یا ایمونومدولاتور) عمل می‌کند. معایبی که این کرم‌ها دارند شامل اثربخشی غیر یکنواخت، طولانی بودن دوره درمان و احتمال ایجاد آتروفی یا بدشکلی در لایه اپیدرم پوست است که موجب چروک خوردن پوست و ایجاد لکه‌های بنفش یا قرمز رنگ بر روی پوست در صورت استفاده به مدت طولانی می‌شود.

نور درمانی

مبنای استفاده از روش‌های نور درمانی بر اساس این یافته علمی است که بعضی از طول موج‌های نور ماوراء بنفش می‌توانند سنتز رنگدانه ملانین در پوست را با قدرت بالایی القاء کنند و موجب تولید رنگدانه‌های جدید شوند. نور آفتاب دارای طیف وسیعی از اشعه‌های ماوراء بنفش است که می‌تواند باعث تولید رنگدانه‌های بیشتر و تیره شدن رنگ پوست شود و میزان تغییر رنگ پوست به شدت و مدت قرار گرفتن در معرض آفتاب بستگی دارد.

لیزر درمانی

لیزر درمانی جدیدترین، مؤثرترین و سریع‌ترین روش درمانی است که در حال حاضر برای بیماری برص وجود دارد. بسیاری از بیمارانی که از ویتیلیگو رنج می‌برند، لیزر درمانی را مؤثرتر از سایر روش‌های درمانی دانسته‌اند. این روش همچنین از نظر روش انجام، راحت‌تر از روش‌های دیگر است، زیرا نیازی به انجام جراحی‌هایی از قبیل پیوند پوست ندارد.

لیزر درمانی شامل استفاده از لیزر اگزایمر و یک دستگاه مخصوص فیبر نوری است که به متمرکز شدن پرتو نور بر روی ناحیه درگیر در بیماری لک و پیس کمک می‌کند. این دستگاه نور لیزر را بر روی ناحیه خاصی از پوست متمرکز می‌کند و شدت آن را در حدی که برای درمان مؤثر این ناحیه کافی باشد، تنظیم می‌کند تا خطری از نظر مواجهه با اشعه‌های ماوراء بنفش مضر برای بیمار وجود نداشته باشد.

تاتو کردن و میکروپیگمنتیشن

در این روش، رنگدانه‌ها به صورت مصنوعی و با استفاده از ابزاری با نوک بسیار تیز در قسمت‌هایی از پوست که رنگ آن از دست رفته است، کاشته می‌شوند. میکروپیگمنتیشن راهکار خوبی برای بازسازی رنگ طبیعی پوست در ناحیه اطراف لب‌ها به ویژه در افرادی که رنگ پوست تیره دارند، می‌باشد. اما استفاده از این روش در اطراف لب‌ها می‌تواند باعث بروز تبخال (هرپس سیمپلکس) شود. رنگ پوست تاتو شده در اثر قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، تیره نمی‌شود اما نهایتاً ممکن است رنگ آن روشن‌تر از رنگ طبیعی پوست شود. رنگ تاتو نیز به مرور زمان محو خواهد شد.

روش‌های درمانی جراحی

از روش‌های جراحی معمولاً فقط هنگامی استفاده می‌شود که سایر درمان‌ها کارآیی لازم را نداشته باشند و یا علائم ویتیلیگو در سطح گسترده‌ای به وجود آمده باشد.

پیوند پوست

در این روش، پوست از قسمتی از بدن که رنگ طبیعی دارد برداشته شده و در ناحیه دیگری پیوند زده می‌شود. این روش بیشتر برای انواعی از بیماری پیسی که لکه‌های خیلی کوچک و محدود ایجاد می‌کند، استفاده می‌شود. احتمال باقی ماندن جای زخم در محل پیوند پوست وجود دارد، اما در مقایسه با روش‌های جراحی معمولی، خیلی کمتر است.